O Bečeju

Upoznajte naš grad

Na desnoj obali mirne reke Tise u samom srcu Vojvodine, na površini od 48.000 ha plodne ravnice, prostire se opština Bečej, kao i lep, pitom i gostoljubiv istoimeni grad.

Opština Bečej graniči na severu sa Adom, na zapadu sa Malim Iđošom i Bačkom Topolom, na jugu sa Srbobranom i Žabljom, a na istoku granicu predstavlja tok Tise i njeno nekadašnje korito, odsečeno od sadašnjeg toka regulacionim zahvatima.

Opština Bečej ima nešto više od 30.000 stanovnika, koji žive u šest naselja: Bečej, Bačko Gradište, Bačko Petrovo Selo, Radičević, Mileševo-Drljan, Poljanica. Kao i u prošlosti i danas Bečej sa okolinom predstavlja multietničku sredinu međusobnog uvažavanja. Sastav stanovništva je višenacionalan. Većinsko stanovništvo čine Srbi i Mađari kao i Crnogorci, Albanci, Muslimani, Bugari, Romi, Hrvati… Ovo je sredina gde se poštuju ljudska prava, tradicije i različitosti bez obzira na versku, nacionalnu i svaku drugu pripadnost.

Zahvaljujući dobro razvijenoj saobraćajnoj mreži, opština je ravnomerno povezana sa svim delovima Vojvodine.Drumskim saobraćajem opština je povezana sa skoro svim gradovima i drugim naseljima u Pokrajini. Auto put Beograd – Novi Sad – Subotica – Budimpešta je značajno poboljšao teretni i putnički transport u pravcu sever-jug. Kroz teritoriju opštine prolaze dva značajna plovna puta, reka Tisa i kanal Dunav-Tisa-Dunav, koji omogućavaju transport kabastih tereta (ugalj, drvo, nafta, građ. materijal itd.), na najjeftiniji način.

Istorija

Na teritoriji opštine Bečej, prilikom arheoloških iskopavanja, nađeni su predmeti iz ranijih epoha ljudskog društva. Na osnovu do sada obavljenih istraživanja i nađenog materijala, zna se daje ovo područje bilo naseljeno od petog milenijuma p.n.e., odnosno od starijeg neolita. Na mestu današnjeg grada i u njegovoj okolini nađena su naselja iz neolita, bronzanog doba, kao i naselja gvozdenog doba, sve do istorijskog perioda.
Početkom nove ere teritoriju su nastanili Sarmati. Tokom Velike seobe naroda kroz ovu teritoriju su se naseljavala mnoga plemena zadržavajući se duže ili kraće na jednom mestu, ostavljajući kuće i grobove. Najbrojnije ostatke iz tog perioda ostavili su Avari između VI- IX veka koji su u grobovima svojih pokojnika često ostavljali bogate priloge.

Prvi pismeni pomen Bečeja je iz 1091. godine, Bačkog Petrovog sela 1092. godine, a Bačkog Gradišta iz 1316. godine. Naselje Mileševo izgrađeno je posle I svetskog rata, a Radičević posle II svetskog rata. Kao utvrđenje Bečej se spominje 1238. godine, kadaje ugarski kralj Bela IV svojom darovnicom poklonio Bečej kaluđerima krstašima iz Stolnog Biograda. Severno od današnjeg Bečeja nalazilo se naselje Perlek, koje je zaživelo još u XI-XII veku. Prema turskim tefterima pominje se kao naselje još 1650. godine, ali je 1698. godine bez stanovnika. Arheološkim iskopavanjem u ovom naselju nađen je čitav niz objekata: poluukopane zemunice, silosi, otpadne jame, bunari i rovovi. Najlepši predmeti koji su nađeni na ovom lokalitetu nalaze se danas u holu fabrike “Linde-Carbodioksid”.

Opširnije ›

U XV veku bio je posed Despota Đurađa Brankovića u okviru feudalne Ugarske.
Turski vezir Mehmed – paša Sokolović osvaja ga 1551. godine i pod turskom vlašću ostaje do 1687. godine. Nakon velikog austrijsko-turskog rata krajem XVII veka i sklapanja mira u Sremskim Karlovcima 1699. godine, ova teritorija dolazi pod austrijsku vlast. Od 1702-1751. godine grad je pripadao Potisko-pomoriškoj vojnoj granici Habzburške monarhije.

Posle Austrijsko-turskog rata 1717. godine i sklapanja mira u Požarevcu iste godine, Turska je izgubila Banat, a samim tim prestaje i potreba postojanja Potiske granice. Tadašnje županijske vlasti tražile su ukidanje privilegije graničara, čemu se ovi žestoko suprotstavljaju. Nakon ukidanja ovog dela Vojne granice, mnogi Srbi koji su živeli u gradu odlaze u Rusiju. Da bi umirila graničare austrijska vlada je 1751. godine osnovala Potisko-krunski distrikt sa sedištem u Bečeju u čijem je sastavu bilo 14 potiskih opština. 1774. godine privilegije se proširuju i na stanovnike nepravoslavne veroispovesti, koji žive na teritoriji Dištrikta. U periodu od blizu jednog veka postojanja distrikta u Bečeju se razvilo zanatstvo, trgovina i druge privredne i društvene delatnosti i on postaje politički i kulturni centar srednjeg Potisja. Po popisu iz 1820. godine u njemu živi 8.357 stanovnika. Bečej će u sastavu Austro-Ugarske ostati do kraja Prvog svetskog rata 1918. godine, kada ovi krajevi ulaze u sastav kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Između dva svetska rata u Bečeju počinje razvoj industrije koja će svoj puni procvat doživeti u godinama posle Drugog svetskog rata zajedno sa procvatom obrazovanja i kulturnog života.
Bečej je grad star više od 900 godina. U njemu i po ostalim mestima opštine nalaze se brojni kulturno-istorijski spomenici. U samom centru grada svojom monumentalnošću izdvaja se Srpska pravoslavna crkva, podignuta 1858. godine, posvećena Svetom velikomučeniku Georgiju. Rađena je u baroknom stilu. U crkvi se naročito ističe visoki ikonostas sa klasicističko-romantičarskim dekoracijama i sa 63 ikone, koje je radio akademski slikar Uroš Predić. U centru gradaje Katolička crkva „Vaznesenje Marijino“, koja je sadašnji oblik dobila 1830. godine. To je jednobrodna građevina, izdužene osnove i sa zvonikom na čeonoj strani. Poseduje dve oltarske slike poznatog mađarskog slikara Tan Mora rođenog 1828. godine u Bečeju, „Uspenje Bogorodice“ i „Sveti Josif“.

Trgom dominira spratna zgrada opštine iz 1881. godine, a uz nju je zadužbina baronice Eufemije Jović iz 1894. godine. Trg okružuju i nekadašnja osnovna škola (danas srednja Tehnička škola) iz 1861. godine, spratna zgrada bivšeg hotela ,,Central“ (sada Gradsko pozorište i Ekonomsko – tehnička škola), zgrada bivše Potiske štedionice, kuća Bogdana Dunđerskog iz 1904. godine.
Vredna pažnje je i stara Ustava na ušću Velikog bačkog kanala u Tisu. Brana je rađena po planovima Hajnca Alberta, tehničkog direktora kanala, u periodu od 1895-1900. godine. Postoji verovatnoća da je konstrukcija ovog objekta izašla iz Ajfelove radionice. U svoje vreme ova ustava je bila jedna od najsavremenijih u svetu.

Kultura

Kulturna delatnost opštine odvija se preko institucija kulture: Narodne biblioteke, Gradskog muzeja, Istorijskog arhiva, Gradskog pozorišta, razvijenoj mreži škola, kao i NVO koje deluju u ovoj oblasti.
Narodna biblioteka je najstarija ustanova iz ove oblasti. Osnovana je 1863. godine. Svojom delatnošću pokriva skoro sva naseljena mesta opštine, a raspolaže sa preko 85.000 knjiga.
Gradski muzej je ustanova zavičajnog karaktera, osnovan je 1953. godine. Tokom svog postojanja se razvijao i proširivao svoju delatnost, tako da je sada zastupljena arheologija, istorija, likovno stvaralaštvo, etnologija, priroda, numizmatika i drugo. U organizaciji Muzeja, 1954. godine je osnovana i Umetnička kolonija Bečej, koja je dala znatan doprinos na obogaćivanju likovne zbirke.

Istorijski arhiv Senta, Odsek za istorijsku građu Bečej, bavi se pronalaženjem i zaštitom dokumenata koji su značajni za rekonstruisanje naše dalje i bliže prošlosti.
Gradsko pozorište je organizator amaterske delatnosti u opštini. U okviru njega deluju: KUD ,,Đido“, pozorišna, dramske sekcije, dramski studiji, gostuju profesionalne pozorišne kuće, pri njemu radi i galerija ,,Krug“.
U opštini deluju i razne nevladine organizacije koje dosta doprinose kulturnom i obrazovnom životu u opštini. Među značajnijima su MKD „Petefi Šandor“ koji je svake godine domaćin i organizator folklorne smotre dece Vojvodine je „Koketanc“, KUD ,,Đido“, KUD „Tisa“.

Značajne kulturne manifestacije u Bečeju su: Bečej Noću, Tanderbal, Majske igre, Folk Fest, BE:FEMON, Zimske čarolije…

Obrazovanje

Prema istorijskim podacima prva srpska osnovna škola otvorena je u Bečeju 1703. godine, a mađarska 1765. godine. Dečije zabavište na mađarskom jeziku osnovano je 1881. godine, a na srpskom jeziku 1887. godine, a 1913. godine Bečej dobija građansku i poljoprivrednu srednju školu.

Današnje obrazovanje odvija se u dečijem vrtiću, šest osnovnih škola koje imaju ispostave u manjim naseljima opštine, nižoj muzičkoj školi, osnovna i srednja škola za decu sa posebnim potrebama i tri srednje škole: Gimnaziji koja đacima pruža znanja iz humanističkih nauka, Ekonomsko-trgovačkoj, koja obrazuje kadrove za ekonomsku i trgovačku struku, i Tehničku, koja obrazuje učenike za područje rada mašinstva i obrade metala III i IV stepena.

Sport

Sport u Bečeju ima dugu tradiciju. Društvo biciklista osnovano davne 1872. godine, a Streljačko društvo 1878. godine. Ta sportska društva nisu bila slična današnjim, ali je njihova veličina u tome što su postavili temelj sportskoj aktivnosti koja se kasnije nastavlja kroz razvoj velikog broja sportova. To su pre svega gimnastika, atletika, plivanje, veslanje itd.

U Bečej je u leto 1911. godina doneta prva fudbalska lopta, kada je počeo da se igra fudbal. Danas u opštini deluju 43 sportska kluba, od kojih se neki nalaze i u saveznim ligama. Sa najznačajnijim rezultatima i najdužom tradicijom u ligaškom takmičenju izdvajaju se vaterpolisti, fudbaleri, teniseri, košarkašice, košarkaši i rukometaši.

Bečej je bio poznat po velikom uspehu vaterpolo kluba Bečej koji je 2000. godine bio pobednik na tumiru fajnal fora koji je održan u Bečeju i time su vaterpolisti Bečeja postali prvaci Evrope. FK Bečej je 1994. godine bio član prve savezne lige.
Posebno značajan za razvitak sporta je Omladinski sportski centar, gde se najviše i odvija bogat i raznovrstan sportski život.

Privreda

U opštini je najrazvijenija poljoprivreda, ali u vodećoj strukturi privrednih grana sve veći udeo uzimaju mala i srednja preduzeća.
U okolini Bečeja su bogata lovišta i poznata izletišta, a u samom gradu je Bečejska banja (1904) – Centar za rehabilitaciju (Jodna Banja). Kako se ispod opštine nalaze prirodni prečistači vode, (razni slojevi zemlje), oni na kraju daju vodu za piće i lekovitu vodu koja se koristi u Jodnoj banji u Bečeju. Lesne terase i neograničene količine vode pružaju izvanredne mogućnosti za proizvodnju cigle i za druge građevinske materijale, a nanosi Tise su neiserpan izvor peska i šljunka.

Šumska vegetacija je ograničena na šumske pojase uz vodotoke. Između rečnog korita i nasipa nalaze se šume vrbe i topole. Topola ovde ima više uloga, kao što je snižavanje nivoa podzemnih voda, i predstavlja sirovinu za dobijanje celuloze. Od ukupne površine opštine 48.653 ha, u poljoprivredne površine spada 42.538 ha ili 87,43%, dok na ostalo spada oko 12,5 %, tj. 6.115 ha. Grad i opština Bečej svoj razvoj najviše duguju tipičnim ravničarskim bogatstvima: plodnoj zemlji, vodnom fondu, zemnom gasu i izvorima termalne vode. Otuda je poljoprivreda (na 42.538 ha izuzetno kvalitetne zemlje) zauzela prvo mesto u privrednom usponu opštine Bečej. Povoljni klimatski uslovi, blizina reke Tise, kanala Dunav-Tisa-Dunav i tradicionalna naklonjenost stanovništva ka poljoprivredi utisnuli su svoj specifični pečat. Kao logična posledica prirodnih i socio-kulturnih potencijala razvija se i agroindustrijski kompleks koji čini temelj ukupne industrijske proizvodnje.

Opširnije ›

Tu se prvenstveno misli na PIK „Bečej“ koji je u sastavu MK grupe (Poljoprivredno-industrijski kombinat), koji se osim ratarstva i stočarstva bavi i preradom povrća i voća.
Povoljni uslovi omogućili su uređenje velikog ribnjaka, kao i razvoj populacije niske divljači. Ispod Bečeja nalazi se basen od oko 6 milijardi m3 ugljendioksida, jedno od najvećih nalazišta u svetu, čiju preradu vrši fabrika „CARBODIOKSID“. Ta fabrika danas posluje u sklopu „LINDE GAS SRBIJA“, a glavni proizvod je suvi led, koji se koristi u prehrambenoj industriji, metalo-prerađivačkoj, gumarskoj i drumskoj industriji, u poljoprivredi, medicini, i pri hemijskim istraživanjima.

Preradom soje bavi se nadaleko čuvena fabrika „Sojaprotein“. Tu su i novije firme poput „KWS Srbija“ koja se bavi doradom semena, „KNOTT Autoflex YUG“ koja se bavi autoindutrijom i fabrika četaka „Tisa“.
Pored skoro svih grana privrede razvijeno je i građevinarstvo, a postoji i duga tradicija zanatstva. Trgovina, kao jedna od najstarijih ljudskih delatnosti, prati privredu u njenom razvoju i utiče na opštu dinamiku protoka robe i kapitala, što se i odražava kroz zainteresovanost najznačajnijih banaka da budu prisutne na ovom području.